Halina Gallowa

Halina Gallowa z domu Kacicka ( ur. 14 IX 1890 w Warszawie, zm. 9 V 1974 w Krakowie ) była wszechstronną artystką teatru. Zajmowała się aktorstwem, reżyserią i pedagogiką. Grała i reżyserowała w wielu miastach Polski (m.in. Kraków, Warszawa, Łódź, Gdynia) oraz za granicą (Moskwa, Kijów, Petersburg). Skomplikowane życie artystyczne Gallowej było związane przede wszystkim z jej mężem, znanym w całej Polsce ze swojej teatralnej twórczości , Iwo Gallem. Małżonkowie współpracowali ze sobą przez całe życie, pracując w tych samych teatrach, wspólnie tworząc sztukę.

Halina Gallowa odebrała solidną edukację w gimnazjum S. Tołwińskiej w Warszawie, także ukończyła kursy handlowe J. Siemiradzkiej, po czym podjęła pracę jako urzędniczka. Jednakże utalentowana artystycznie Gallowa, której matka była zdolną pianistką, zdecydowała się w 1912 roku podjąć naukę w Klasie Dramatycznej przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym. Debiut sceniczny aktorki odbył się w Teatrze Polskim w Warszawie, gdzie grała role epizodyczne np. u Aleksandra Zelwerowicza. W 1915 roku  wyjechała do Rosji na okres trzech lat. Grała tam w polskich zespołach pod kierownictwem Zelwerowicza, oraz Skąpskiego, a także w Teatrach Polskich w Petersburgu i Kijowie. Podobno dostała propozycję pracy w Studiu Konstantego Stanisławskiego w Moskwie, z której nie skorzystała. Po powrocie do Polski grała w zespole objazdowym, współpracowała z M. Limanowskim w badaniach nad tekstem „Dziadów” Adama Mickiewicza, następnie w ciągu trzech sezonów była aktorką Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. W 1921 roku poślubiła wspomnianego już Iwo Galla. Od tej pory zaczyna się ich współpraca artystyczna - na początku w zespole Reduty w Warszawie, a od 1925 w Wilnie. U Osterwy zagrała Gallowa kilka znaczących ról tj. Feniksanę w „Księciu Niezłomnym” Calderona - Słowackiego, Rachelę w „Weselu” Wyspiańskiego  itp. Także z ramienia Reduty rozpoczęła się jej kariera pedagogiczna. Z kolei jej przygoda z reżyserią teatralną rozpoczęła się w Warszawie, w teatrze Jaskółka – debiutem na tym stanowisku była dla Gallowej „Złota kaczka” wystawiona w 1929 roku. W latach trzydziestych grywała w teatrach w Warszawie, Częstochowie oraz Kaliszu. Halina Gall urodzona w 1890 roku przeżyła obie Wojny Światowe, pierwszą spędziła za granicą - w Rosji, w czasie drugiej mieszkała w okupowanej Warszawie. Nie grała wtedy w repertuarowych teatrach, ale prowadziła wraz z mężem tajne Studio Dramatyczno - Teatralne.

 W 1945 roku małżeństwo Gallów przeprowadziło się do Krakowa. Tu w sezonie 1945/46 była Gallowa aktorką Starego Teatru, gdzie zagrała m.in.  postać Babci w „Teorii Eisteina” w reżyserii Juliusza Osterwy (premiera: 27 IV 1945). A tak o tej roli pisał Tadusz Kudliński: „Gallowa była stylową babcią, taką, jaką każdy z nas w sercu nosi, więc o podejrzanym, acz patriarchalnym autorytecie i miłości, równej dla wszystkich, pewnej jak przystań.” Pokazała swoje aktorskie możliwości w „Pigmalionie” w reżyserii Józefa Meyena (premiera: 7 XI 1945), oraz w inscenizacji „Zbyt licznej rodzinki” reżyserowanej przez Krystynę Severin (premiera: 18 VI 1946). Organizowała również na deskach Starego Teatru poranki poetyckie na podstawie „Pana Tadeusza” , oraz ballad Adama Mickiewicza.  Potem aktorka zniknęła  z krakowskich scen na rzecz pracy w Teatrze Wybrzeże w Gdyni i Teatrze im. Jaracza w Łodzi, których dyrektorem był jej mąż. Od 1953 roku wróciła do pracy na terenie Krakowa w Teatrze Młodego Widza, oraz w Teatrze Nurt. W sezonie 1955/56 powróciła do zespołu Starego Teatru, gdzie pracowała już do końca swojej kariery artystycznej, spełniając się w roli aktorki, a także reżyserki. W 1956 roku wyreżyserowała spektakl „Wysoka ściana” na podstawie dramatu Jerzego Zawiejskiego (premiera: 22 VI 1956). Tak o spektaklu pisał w „Echu Krakowa” Sławomir Mrożek : „Słuchając sztuki nie można oprzeć się wrażeniu, że słuchamy wariacji na tle stylu, konwencji, skądś nam znanej. Te tajemnicze osoby, które wracają po latach, a wraz z nimi przychodzi złowrogie fatum, te precyzyjne wejścia i wyjścia pięcioma drzwiami, ten fatalistyczny tragizm. To dobra stara szkoła teatralna. To nie jest zarzut.” Kolejnym dziełem reżyserskim Gallowej był „Dom Bernardy Alba” na podstawie dramatu hiszpańskiego poety i dramaturga Federico García Lorci. Poza tym grywała w spektaklach takich jak: „Krzesła” E.Ionesco, „Cichy Don” M.Szołochowa, „Matka Courage i jej dzieci” B.Brechta, „Śmierć gubernatora” L.Kruczkowskiego, „Port Royal” Henri de Montherlant’a, „Wujaszek Wania” A.Czechowa - wykonując w nich solidną pracę aktorską. Gallowa pożegnała się ze sceną Teatru Starego w Krakowie „Cichym Donem” z 1964 roku, w reżyserii Lidii Zamkow. Było to także pożegnanie z teatrem w ogóle – po tej inscenizacji artystka przeszła na zasłużoną emeryturę.

Halina Gallowa zapisała się w pamięci swoich widzów oraz współpracowników jako artystka bardzo wrażliwa, o kameralnym sposobie grania. Zwracała na siebie uwagę nieskazitelną dykcją, dbałością o język, a także melancholijnym spojrzeniem jej ogromnych oczu. Nieopisane są również jej zasługi jako pedagoga, bardzo poważanego przez swoich uczniów. H. Małkowska wspomina, że Gallowa „nauczyła pięknej dykcji całe pokolenia aktorskie”. Swoją działalność nauczycielską prowadziła głównie w Instytucie Reduty, także w krakowskim Studium Dramatycznym Galla. W latach 1949-53 wykładała w PSWA w Łodzi, a od 1953 do 1968 w krakowskiej PWST. W 1957 roku aktorka została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, a w 1964 roku Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Halina Gallowa zmarła 9 V 1974 roku w Krakowie.