Nosorożec jest świetną sztuką o jednym z węzłowych problemów współczesności. Antytotalitarne uogólnienie ma społeczny i polityczny adres, tak go też – zgodnie z wyraźnie podkreśloną intencją autora – odczytano w Paryżu, gdzie satyrę Nosorożca podkreślono ostro szczegółami antyhitlerowskimi. W krakowskim Nosorożcu zamazano jednoznaczny sens sztuki […]. Wszystkiemu jest winien Kantor […] Nosorożec jest sztuką realistyczną […] osadzoną w czasie i przestrzeni, wymowną politycznie. Kantor zrobił z niej sztukę w rodzaju Krzeseł. Poubierani dziwacznie i ukukleni aktorzy nie mogli w tych warunkach ożywić żadnej postaci, chociaż starali się jak mogli.

Jaszcz (J.J. Szczepański), Nosorożec z księżyca, Trybuna Ludu, 29.III. 1961.

Nieprawdą jest odwrócenie sytuacji w krakowskim przedstawieniu, w którym, jakby na przekór, udziwniono otoczenie i środowisko ludzkie, choć wypowiedzenie tekstu zostało naturalne i codzienne. To odwrócenie zaciera, zamierzone przez autora kontrastowe przeciwstawienie szablonowej codzienności grozie integralnej katastrofy. Udziwnienie obrazu scenicznego sprawia, że – Nosorożec przestaje być w tym otoczeniu dziwny.

Tadeusz Kudliński, Prawda i nieprawda o „Nosorożcu”, Dziennik Polski, 17.III.1961.

Oprawa plastyczna jest jednakowa dla wszystkich aktów. Scenę zamyka horyzontalne płótno upięte w kształcie półkuli barwy zielono-brązowo-szarej, z przodu zawieszony jest szkielet parasola. Powierzchnia podłogi ukształtowana została pagórkowato. Całość dopełniają stołki. Aktorzy są ubrani w różnokolorowe trykoty. Charakteryzacja i dodatki mają funkcję oznaczającą […] Większość postaci – i to jest najważniejsze – ma od początku ślady „nosorogacizny” w formie szaro-zielonej szminki na twarzy, lub tegoż koloru na kostiumie. Béranger ma czystą twarz i brudno-brązowy trykot.

Sztuka jest pół-grana – w potocznym znaczeniu słowa „grana” – pół wygłaszana parodystycznie. Aktorzy zostali pokierowani przez reżysera (Piotra Pawłowskiego) i inscenizatora w ten sposób, że w wielu momentach zwracają większą uwagę na rytm frazy niż na jej treść. Zrytmizowanie ruchów aktorów wydaje się też jednym z istotnych celów przedstawienia, podobnie jak specjalnie podkreślana czynność komponowania ich w grupy. […] W „plastycznej inscenizacji” Kantora potencjalnymi nosorożcami są wszyscy, przemiana – i to w słowach – jest niewiele znaczącą realizacją naturalnych skłonności. […] Zubożeniem było takie nałożenie na sztukę o jednej metaforze – jednego wyrazu scenicznego. W Nosorożcu są role do pokazania prawdziwego aktorstwa (Bérangera grali Oliwier i Barrault).

Elżbieta Wysińska, Konfrontacje. Kantora deformacja teatru, Dialog 1961, nr 4.

Fotografie

Video

Wideo (0)

Animacje kostiumów

Animacje kostiumów (0)

Narodowy Stary Teatr w Krakowie tel. 48 12 4228566, 48 12 4228020 wew. 134 fax 12 2927512 e-mail:muzeum@stary.pl