Ze Słowackiego i tylko ze Słowackiego, którego wspaniale potrafił Swinarski przeczytać, wywodzi się cały niezwykły klimat tego przedstawienia. Jest ono wzniosłe i śmieszne, gorzkie i słodkie, tragiczne i komiczne zarazem, jak współczesny dramat XX wieku, który dopiero teraz potrafił dorównać pod tym względem Słowackiemu. (...) W „Fantazym” zawarty jest cały, zdawałoby się dopiero dzisiaj utwierdzony, komentarz historyczny i społeczny do dziejów Polski po klęsce powstania listopadowego; i jest równocześnie daleko naprzód wybiegająca, piekielnie ironiczna, bolesna analiza reprezentatywnej warstwy narodu – wówczas szlachty, a później – inteligencji.

Grany przez Pszoniaka Fantazy nie jest tylko stereotypowym „byronistą” (…) kabotynem i snobem. Nie jest też jedynie zakłamanym, ale pełnym wdzięku i melancholii romantycznym kochankiem i dandysem (…). W tym Fantazym jest coś więcej. (…) jedyny – rozumie zarówno własne, jak i cudze błazeństwo – smutną komedię graną przez „polskich grafów” pod okiem mądrego choć prostego Rosjanina, na tle snujących się z workami „dusz”. Takiego Fantazego zagrać jest bardzo trudno. Nie można zbudować roli na jednym tonie – ironii albo sentymentu, albo wdzięku czy melancholii. Taki Fantazy musi być romantykiem z pozy i sylwetki i bardzo polskim bohaterem – inteligentnym i bezsilnym wobec innych i wobec samego siebie. To, że Pszoniak dał sobie radę z rolą Fantazego, która okazała się nie tylko popisowa i efektowna, ale przede wszystkim bardzo złożona i trudna, świadczy, że jest aktorem niemałej miary. (…)

(…) tak samo, jak Fantazy Pszoniaka Idalia Dubrawskiej o wiele przewyższa w spektaklu Swinarskiego inne postaci. Jest śmieszna i ośmieszona kostiumem z cudacznie upiętymi włosami. Jest śmieszna, kiedy podryguje za krzakiem, ale jest piękna i w scenie z Rzecznickim wspaniale dumna. I ta rola nie została zagrana na jednym tonie, i w niej, tak samo jak Pszoniak w Fantazym, pokazała Dubrawska całą ambiwalencję, całą tragikomiczną dwuznaczną jednolitość dramatu. Zresztą w diabelskie koło groteski Słowackiego wplątani są wszyscy: świetnie grana przez Polony przemądrzała Stelka, Respektowie (Niwińska i Wesołowski), Kajetan (bardzo dobry Bińczycki) i oczywiście Rzecznicki ładnie grany przez Sadeckiego. Kręci się w nim też Jan (Bednarz). Jan – bohater i więzień sybirski – jak inni, zmuszony do uczestnictwa w teatrze romantycznego błazeństwa. (…)

(...) może dopiero w tym przedstawieniu widać dokładnie, że „Fantazy” najlepiej chyba z całego romantyzmu rymuje się z naszą epoką, która za główną sztukę ostatnich lat obrała sobie „Tango”.

Jan Kłosowicz, Wielka groteska Słowackiego, Teatr 1968, nr 5.

Uroda tego spektaklu mieści się w scenografii Skarżyńskich: zabawnej, dowcipnej, parodystycznej, naturalistycznej i syntetycznej zarazem, dźwigającej rolę ilustracji i komentarza do wydarzeń scenicznych. Plastyka poddaje główny ton przedstawieniu, organizuje jego klimat. Sugeruje widzowi od pierwszego obrazu po ostatni nieautentyczność świata „Fantazego” – sztuczność. Życie tego świata jest życiem albumu, starej fotografii, klisz już zużytych, odłożonych do archiwum.

Bronisław Mamoń, Fantazy, Teatr 1968, nr 4.

Fotografie

Video

Wideo (0)

Animacje kostiumów

Animacje kostiumów (0)

Narodowy Stary Teatr w Krakowie tel. 48 12 4228566, 48 12 4228020 wew. 134 fax 12 2927512 e-mail:muzeum@stary.pl