Rozmowa w domu państwa Stein o nieobecnym panu von Goethe

(…) Krakowski spektakl „Rozmowy…” grany jest w ramach teatru jednego aktora. Ramy te mają strukturę bardziej epicką i liryczną niż dramatyczną. Nie ma w niej miejsca na starcie, działanie, interakcję. Podstawowa strukturą pozostaje zawsze opowieść, monolog. I nawet jeśli ten monolog kieruje się w konkretną stronę, ma swego adresata, może on najwyżej przybrać formę quasi-dialogu, pozornej rozmowy. (…)

Rola pani Stein, która dźwiga cały ten spektakl, nie należy do ról łatwych. Aktorka nie dość świadoma jej pułapek może się na niej wywrócić. Bo albo ją utopi w rekonstrukcji modelu historycznego, albo tego modelu nie weźmie pod uwagę i zagra postać nie z tej sztuki. Teresa Budzisz-Krzyżanowska znalazła właściwy klucz do tej roli. Podkreślając historyczność kreowanej przez siebie postaci, nie zepchnęła jej do muzeum; uwydatniła w niej to, co żywe i współczesne, czy może lepiej: ponadczasowe, wykraczające poza schemat epoki. Historyczność ujawniają przede wszystkim dekoracje (iluzja osiemnastowiecznego salonu z mnóstwem zwierciadeł ze starymi świecznikami i zegarami), kostium (długa, stylowa suknia), muzyka odwołująca się do epoki, gra lekko archaizowana : pełna wytworność i sztywność salonowa w geście i ruchu. Współczesność przegląda się natomiast w prowadzeniu rysunku psychologicznego postaci.

Teresa Budzisz-Krzyżanowska zbudowała świetnie studium psychologiczne kobiety samotnej, odrzuconej przez mężczyznę, dotkniętej boleśnie w swym podstawowym uczuciu, grając postać wielkiej Damy, jakby wyjętej z ram komedii Norwida, Damy, której stygmat salonu, skrępowanie etykietą martwych konwenansów, nie pozwala być sobą, być w pełni człowiekiem. Krzyżanowska gra cały czas, jakby jedną sytuację, jedno uczucie, rozdrażnienie i irytację. Już jej pierwsze wejście na scenę, zniecierpliwiony gest towarzyszący przy ubieraniu się, oznaki niezadowolenia wobec pokojówki, zdradzają stan wściekłości, której nie potrafi ukryć ani dystynkcja, ani nałożona maska oschłości, wymuszonego sztucznie chłodu. (…)

 

Bronisław Mamoń, Psychologiczne studium kobiety zranionej, Tygodnik Powszechny 1979, nr 7.