Kupiec Mikołaja Reja

[…]W rezultacie sam "Kupiec" schodzi na dalszy plan. Zabawne, pomysłowe i niekonwencjonalne efekty teatralne, wykraczające poza ramy budynku, odrywają uwagę od znaczenia zawiłych fraz. Tak że, na przykład, o dowcipie rymów Reja dowiadujemy się z podanych w wywiadzie wypreparowanych przykładów. Z oryginalnego tekstu docierają natomiast tylko pojedyncze, uwypuklone zdania i ogólny sens (nie zawsze). Od tego "co" ważniejsze staje się "jak" to zostało zrobione. Przedmiotem refleksji staje się więc nie tylko "Kupiec", ale przede wszystkim teatr oraz "wynajęte na służbę w nim" inne sposoby prezentacji w obliczu "niewystawialnego" tekstu. Nie ma w tym chyba nic złego, bo efekt jest naprawdę ciekawy, niebanalny i bardzo zabawny.

Monika Kwaśniewska, (nie)Możliwy eksperyment, Nowa Siła Krytyczna, 2009.

Spektakl? Inscenizowany wykład? Happening? Próba? Prezentacja etapu przygotowań do spektaklu? Przymiarka? Cokolwiek by to było jest zabawne, żywe, lekkie i dowcipne. I wykrętne. […]Teatralność "Kupca Mikołaja Reja" jest atrakcyjna. Dwóch aktorów - Zygmunt Józefczak i Krzysztof Zarzecki - przyjmuje na siebie rozmaite role z lekkością, swobodą i wdziękiem. […]

Joanna Targoń, Ugryźć Reja z Zadarą, Gazeta Wyborcza, nr 112.

[….]Również Michał Zadara bardzo poważnie podszedł do tekstu "Kupca". W jego pracy widać fascynację i podziw dla bezkompromisowości Reja, który stworzył bezprecedensowy na polskim gruncie gigantyczny traktat teologiczny, nie przejmując się ani ograniczeniami, jakie stawiają dramatopisarzowi forma dramatyczna i teatralna, ani możliwymi konsekwencjami politycznymi. Efektu nie chce nazywać spektaklem ani widowiskiem - o tyle słusznie, że w przypadku jego "Kupca" najważniejsze jest to, czego nie widać. Świat nieprzedstawiony i nieprzedstawialny. […]

Anna R. Burzyńska, Walka z tekstem, Dwutygodnik. Strona Kultury, nr 4. 

[…] Sposób zainscenizowania dramatu Reja przybliża jego przesłania współczesnemu odbiorcy, nieskłonnemu do spędzania wielu godzin nad jednym tekstem - a tyle trzeba by czasu poświęcić, gdyby chcieć pokazać i obejrzeć utwór w całości. Ożywia spektakl formuła wykraczania poza ramy teatru. Nowatorskie wykorzystanie elementów filmu, teatru rapsodycznego, dokumentalnego, pantomimy i happeningu sprawia, że widz pozostaje w zaciekawieniu, nie ulega znużeniu, o jakim jako istocie dramatu Reja aktorzy nieustannie przypominają. Teatr odnosi się do podstawowego dla ludzkiej egzystencji problemu - staje się zwierciadłem natury świata. […]Archeologiczne zamiary Michała Zadary, by "odkopać wątki kultury polskiej pogrzebane przed wiekami", zostały spełnione. Jako ostatnie ogniwo festiwalu Re_wizje sarmatyzmu jego spektakl łączy się z tekstami kultury, jakie zaprezentowano w ramach tego przedsięwzięcia. Przemawia jednak także niezależnie - ukazując ponadczasowość spraw, jakie zajmowały świat sarmacki (i nie tylko sarmacki) w czasach Reja. To sprawy fundamentalne, bo związane z kwestią zbawienia. Współczesny przeciętny człowiek oddalił się sfery religijnej, jest zanurzony w nurcie bytu materialnego. Nie toczy zażartych polemik religijnych, jakie brzmiały w renesansie, kiedy rodziły się i umacniały nowe formy wiary. Mimo że człowiek ów przywykł do różnic między dogmatami, głoszonych przez różne wyznania, poddany jest tym samym zależnościom psychologicznym i tym samym prawom natury. Dotykają go podobne lęki, obawy, niepewność o swój los. Przedstawienie określane jako "podróż przez wyobraźnię Mikołaja Reja" jest także kluczem do wyobraźni każdego odbiorcy.”

Adrianna Adamek-Świechowska, Premiera sceniczna "Kupca" Mikołaja Reja, Nad Odrą, nr 7-8.